Ξεκινάμε τη διαδρομή μας από την κεντρική εκκλησία της Μεταμόρφωσης Σωτήρος στη Βολισσό. Κατευθυνόμαστε προς τον περιφερειακό του χωριού, που οδηγεί προς τα χωριά της ανατολικής πλευράς της Αμανής. Σε μικρή απόσταση βλέπουμε την ξύλινη πινακίδα που ορίζει την κατεύθυνση του μονοπατιού.
Πληροφορίες
Θέση: Βορειοδυτική Χίος | Είδος: Ήπια πεζοπορία στον κάμπο της Βολισσού. Κυκλική | Βαθμός Δυσκολίας: Εύκολο |
Μήκος διαδρομής: 8.826 μ. | Χρόνος: 2 ώρες και 30’ περίπου | Πόσιμο νερό στη διαδρομή: Ναι |
Μέγιστο/ελάχιστο υψόμετρο: 140 μ. / 10 μ. | Υψομετρική διαφορά: 130 μ. | Προτεινόμενο σημείο έναρξης: Πλατεία Βολισσού |
Από εκεί ξεκινά κατηφορικό μονοπάτι με περίφραξη στα αριστερά του. Το μονοπάτι κατηφορίζει μέχρι που συναντά αγροτικό δρόμο, τον οποίο ακολουθούμε έως ότου συναντήσουμε δεξιά μας, σύντομο μονοπάτι προς τις εκκλησίες της Μεταμόρφωσης Σωτήρος και των Αγίων Απόστολων.
Επιστρέφουμε στο χωματόδρομο όπου και συνεχίζουμε δεξιά, μέχρι να διασταυρωθούμε με ασφαλτοστρωμένη οδό. Στρίβουμε αριστερά στην άσφαλτο και σε απόσταση πενήντα μέτρων συναντάμε δεξιά μας χωματόδρομο. Ακολουθούμε το χωματόδρομο, περνάμε μέσα από τον ξεροπόταμο, που τον διασχίζει και περπατάμε ανάμεσα σε παλιά χωράφια με ελιές. Μέσα από τους καμένους κορμούς των ελαιόδεντρων έχουν ξαναβλαστήσει και αναπτυχθεί οι νέες ελιές (άγρελοι). Αρκετά από τα κτήματα δείχνουν εγκαταλελειμμένα, αλλά υπάρχουν μερικά ακόμη περιποιημένα. Ο χωματόδρομος συνεχίζει φτάνοντας σε τρίστρατο, όπου και ακολουθούμε δεξιά φθάνοντας στην περιοχή των Βασιλικών, όπου βρίσκεται η παλιά εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Η εκκλησία είναι κλειστή αλλά μπορεί να την επισκεφτεί κανείς κατόπιν συνεννόησης.
Συνεχίζουμε σε μονοπάτι που οδηγεί προς τους νερόμυλους της περιοχής. Η πορεία μας γίνεται σε καθαρό μονοπάτι που ακολουθεί σε πολλά σημεία το αρδευτικό αυλάκι, το οποίο κινείται στην γραμμή των νερόμυλων. Σε μήκος διαδρομής 1800 μέτρων από τον Άγιο Γεώργιο, θα συναντήσουμε τέσσερις νερόμυλους. Στον τέταρτο υπάρχει και διαμορφωμένο σημείο ανάπαυσης, με ξύλινα καθίσματα.
Ο πρώτος μύλος είναι ερειπωμένος, μα παρ’ όλα αυτά μπορούμε να δούμε το καλοδιατηρημένο βούκινο και το ζουρείο του. Στην περιοχή αυτή υπήρχε και παλιός οικισμός, που ονομάζεται «του Κόκκινου το χωριό». Επιστρέφοντας στο μονοπάτι, συνεχίζουμε τη διαδρομή μας παράλληλα στο αυλάκι, που έφερνε το νερό του Μαλαγκιώτη στις στέρνες των νερόμυλων. Σε μικρή απόσταση από τον πρώτο νερόμυλο θα συναντήσουμε τον δεύτερο, τον πιο καλοδιατηρημένο μύλο της περιοχής, καθώς είναι ο μοναδικός που διατηρεί τη στέγη και όλους τους χώρους του. Στο εσωτερικό του υπάρχουν ακόμα οι μυλόπετρες και σε μία γωνιά ένα καλοφτιαγμένο τζάκι. Η φτερωτή απουσιάζει, το βούκινο είναι σε πολύ καλή κατάσταση και ο χώρος της στέρνας ευδιάκριτος.
Ο τρίτος νερόμυλος βρίσκεται σε ερειπιώδη κατάσταση, εκτός από το βούκινό του που διατηρείται αρκετά καλά. Στο κατεδαφισμένο εσωτερικό του, διακρίνουμε κάτω από τα συντρίμμια τις μυλόπετρες και τη χελιδόνα. Στο τελείωμα του μονοπατιού βρίσκεται και ο τέταρτος νερόμυλος, της οικογένειας Καγιάντα, με μία μυλόπετρα στο εσωτερικό του, χρονολογημένη στα 1906. Πλάι στο μύλο βλέπουμε ερείπια παλιών κτισμάτων, που χρησίμευαν προφανώς ως αποθήκες σταριού.
Στο σημείο αυτό, μπορούμε πλέον να συναντήσουμε ξανά τον παραποτάμιο χωματόδρομο που οδηγεί προς την Παναγία των Λουτρών ή Νερομύλων και στον πέμπτο νερόμυλο. Η διαδρομή ακολουθεί το χωματόδρομο για περίπου 200 μέτρα όπου και μία μικρή πινακίδα δεξιά, μας δείχνει το παραποτάμιο μονοπάτι για την Παναγία των Νερομύλων.
Συνεχίζοντας να περπατάμε παράλληλα με την κοίτη, φτάνουμε στο εκκλησάκι της Παναγίας των Λουτρών ή Νερομύλων, όπου έχει διαμορφωθεί χώρος για στάση και ανάπαυση. Στο τέλος της διαδρομής υπάρχει ένα λιβάδι, όπου βρίσκεται ο πέμπτος ερειπωμένος νερόμυλος, ένα παλιό μαγγανοπήγαδο και διάφορα άλλα κτίσματα, που είχαν μάλλον αποθηκευτική χρήση.
Η επιστροφή μας ακολουθεί τη διαδρομή πίσω προς τον τέταρτο νερόμυλο. Από εκεί συνεχίζουμε προς τον τρίτο νερόμυλο, όπου και θα συναντήσουμε δεξιά μας το μονοπάτι προς Βολισσό. Το μονοπάτι κινείται ανηφορικά, μέχρι να συναντήσουμε χωματόδρομο, τον οποίο και ακολουθούμε προς τα αριστερά. Στην αριστερή πλευρά της διαδρομής, πάνω στην πλαγιά του λόφου, υπάρχει καλοδιατηρημένο αλώνι. Η διαδρομή μας συνεχίζεται σε χωματόδρομο για περίπου 1600 μέτρα, μέχρι να συναντήσουμε ασφαλτοστρωμένο δρόμο. Έχουμε πλέον φτάσει στην περιμετρική επαρχιακή οδό Βολισσού - Χίου, όπου θα στρίψουμε δεξιά προς Βολισσό. Θα συνεχίσουμε για 500 περίπου μέτρα επί του επαρχιακού δρόμου μέχρι να συναντήσουμε δεξιά μας είσοδο σε ανηφορικό μονοπάτι. Το μονοπάτι ανηφορίζει προς την επαρχιακή οδό Βολισσού – Ν. Ποταμιάς.
Μόλις ανέβουμε τα τελευταία σκαλιά του μονοπατιού φτάνουμε στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο, τον οποίο και διασχίζουμε κάθετα με κατεύθυνση το Κάστρο της Βολισσού. Η διαδρομή μας ολοκληρώνεται με την είσοδό μας στο χωριό και κατηφορίζοντας προς την πλατεία, όπου και ξεκινήσαμε. Κατά την κάθοδό μας συναντάμε παραδοσιακής αρχιτεκτονικής πέτρινα κτίσματα και πολλές από τις εκκλησίες της Βολισσού.
Βολισσός: Η Βολισσός είναι το μεγαλύτερο χωριό της βορειοδυτικής Χίου, σε οδική απόσταση 42 χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου. Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στην πλαγιά λόφου, στην κορυφή του οποίου σώζεται ερειπωμένο βυζαντινό κάστρο, σχήματος τραπεζίου με έξι κυκλικούς πύργους στη θέση μικρής αρχαίας πόλης που ονομαζόταν Βόλισσος ή Βολίσκος και αναφέρεται από την παράδοση ως τόπος όπου έζησε ο Όμηρος.
Οι νερόμυλοι: Παρόλο που οι περισσότεροι στην περιοχή είναι ερειπωμένοι, μπορούμε να τους παρατηρήσουμε και να καταλάβουμε τη λειτουργία τους, που σε γενικές γραμμές έχει ως εξής:
Ένα αυλάκι οδηγούσε το νερό από τον ποταμό στη στέρνα του μύλου. Από τη στέρνα, μέσω του βούκινου, το νερό έπεφτε ορμητικά στο ζουρείο, όπου υπήρχε η φτερωτή. Η φτερωτή γύρναγε και μετέδιδε, μέσω ενός σιδερένιου άξονα (χελιδόνα), την κίνηση στη μυλόπετρα, η οποία βρισκόταν στον κυρίως χώρο του μύλου. Τα σιτηρά (στάρι, κριθάρι, βρώμη) τριβόταν ανάμεσα στις δύο μυλόπετρες και έβγαινε το αλεύρι.
Άγιος Γεώργιος Βασιλικών: Το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου Βασιλικών έχει εντυπωσιακή πρόσοψη με πέτρινους κίονες, καμάρες και οκταγωνικό τρούλο και είναι κτισμένο με ασπροκόκκινη πέτρα. Δίπλα υπάρχει το ερείπιο του πύργου του, ο «κουμπές», φτιαγμένος με θυμιανούσικη πέτρα, με πολύ ευδιάκριτα τα ημιθόλια και τις πολεμίστρες. Σύμφωνα με την παράδοση, το διώροφο καμαροσκέπαστο κτίριο ήταν το παλάτι ενός εξόριστου βυζαντινού πρίγκιπα κατ’ εντολή του οποίου χτίστηκε η εκκλησία. Γύρω από την εκκλησία υπήρχε ο μεσαιωνικός οικισμός των Βασιλικών.
